Mesane kanseri, mesanenin iç yüzeyini döşeyen hücrelerden kaynaklanmaktadır. Mesanede başlıca 3 kanser (kötü huylu malin tümör) tipi gelişebilir.
Şekil-1 : Mesane tümörü genelde resimde görüldüğü gibi papiller yapıdadır. Tek olabileceği gibi mesane içinde çok odaklı olarak de görülebilir.
Skuamöz hücreli karsinom (Yassı epitel hücreli karsinom):Kanser, mesanenin uzun süre ile infeksiyon ve irritasyon ile karşı karşıya kalmasından sonra mesanede gelişen yassı epitel hücrelerinden (skuamöz hücrelerden) kaynaklanmaktadır. Mesane kanserlerinin yaklaşık %6-8’i bu tip kanserden oluşmaktadır.
Adenokarsinom:Bu kanser tipi, mesanedeki glandüler (sekretuar, salgı yapan) hücrelerinden kaynaklanmaktadır. Bu, salgı yapan glandüler hücreler, mesane duvarı döşer ve mukus yapımını sağlar. Mesane kanserlerinin yaklaşık %2’si bu tip kanserlerdir
Mesanede en sık görülen değişici epitel hücreli (üroepiteliyal) karsinomda, kanser mesanenin iç yüzeyini döşeyen epitel hücrelerinden kaynaklanır. Eğer mesanedeki kanser mesanenin içyüzeyini örten hücrelerde sınırlı kalmış ve derindeki kas demetlerine ilerlememiş ise, buna yüzeyel mesane kanseri denilmektedir.
Kanserin ilerlemesi genellikle bu epitel hücrelerinin altındaki kas tabakasına sirayet etmesi ile olmaktadır. Bu kas demetlerine sirayet eden kanser yapısı artık bu aşamadan sonra mesanenin dış çeperine ulaşır ve mesane etrafındaki yağ dokusuna yayılır. Buna artık invaziv mesane kanseri denilmektedir. Bunu lenf (akkan) yoluyla lenf bezlerine ve buradan da vücudun diğer kısımlarına kanserin yayılması izler.
Mesane kanserinin gelişiminde en önemli risk faktörleri sigara içmek, cinsiyet ve diettir. Herhangi bir hastalığın gelişim olasılığını arttıran nedenlere risk faktörü adı verilir.
Mesane kanserinin gelişim olasılığını arttıran risk faktörleri sırasıyla aşağıda belirtilmiştir:
Sigara kullanımı
Tekstil, boya ve lastik sanayisinde kimyasal maddelerle, korumasız bir şekilde, karşı karşıya kalmak
Yağlı ve kızarmış yiyeceklerin aşırı tüketimi
İleri yaşta, erkek ve beyaz ırk
Özellikle idrar kesesini etkileyen parazitik idrar yolu infeksiyonları
Mesane kanserinde klinik belirtiler neler olabilir?
Mesane kanserinde en sık karşımıza çıkan ilk belirti idrarın kanlı gelmesi ya da ağrılı idrar yapılmasıdır.
Bu ve aşağıda belirtilen diğer belirtilerin nedeni mesane kanseri varlığı olabilir. Bu belirtileri diğer bazı hastalıklar da yapabilir. Bu nedenle bu tip belirtilerle karşılaşıldığında bir hekim ile görüşülmesi gerekir.
İdrarın kanlı gelmesi (hafif kırmızı bulanık ya da açık çay ya da et yıkantı suyu renginde olabilir)
Sık sık idrara çıkma isteği
Ağrılı, yanma hissi ile idrar yapma
Göbek altında, idrar kesesine uyan bölgede ağrı hissi
Mesane kanserinin tanısında kullanılabilecek tanısal yöntemler
Fizik muayene
İdrar analizi (tam idrar tahlili)
İdrarın sitolojik değerlendirilmesi:Alınan idrar örneğinin mikroskop altında değerlendirilerek, anormal hücrelerin varlığının araştırılmasıdır.
İntravenöz pyelografi (İVP):
Damardan verilenve böbreklerden atılan kontrast maddenin, böbrekteki idrar toplayıcı sistemini, üreter denilen idrar kanalını ve mesaneyi doldurarak değerlendirilmesidir.
Şekil-2: İVP ile yapılan değerlendirmede mesane (idra torbası) içindeki tümör yapılarının görüntüsü (Kırmızı ok)
Bilgisayarlı tomografi (BT): Damardan verilen kontrast maddeden önce ve sonrasında böbrek ve mesanenin kanser varlığı açısından detaylı değerlendirilmesi yanında ve etraf dokulara kanserin sirayet edip etmediğinin anlaşılması konusunda fikir verir (Şekil-3). Diğer yandan son dönemde hastalarımızın kanser açısından Evrelendirmesinde PET-CT de kullanılmaktadır.
Şekil-3: Solda oldukça büyük ve mesane dış duvarındaki yağ dokusuna sirayet etmiş tümör yapısının BT görüntüsü. Sağda ise mesanede divertikül (keseciği) ve tümörün bu kesecikle olan ilgisinin BT görüntüsü.
Manyetik Görüntüleme: MRI görüntüleme yöntemlerinde mesane kanseri tanısında BT düşünüldüğünde ek bir avantaj söz konusu değildir. Ancak MRI görüntüleme tekniğinde yeni geliştirilen demir-oksid bağlamlı ve difüzyon MRI ile mesane kanserinin evrelemesinde özellikle lenf bezlerine yayılım var mı detaylı şekilde araştırılabilmektedir (Şekil-6 ve Şekil-7)
Şekil-4: Mesanede yan duvarında dolum defektine neden olan kitle görüntüsü (kırmızı okla gösterilmektedir) ile mesane tümörünün MRI görüntüsü
Mesane tümöründe lenf bezlerine yayılımı gösterebilen Diffüzyon-MRI incelemesinde “kırmızı oklar”la işaretlenen iliak atardamar ve toplardamar bölgelerdeki lenf bezlerinde aktivite tutulumu mesane kanser hücrelerinin lenf bezlerine sirayet etmiş olduğunu gösterebilmektedir.
Sistoskopi: Işık ve optik sistemi olan bir uzun ince teleskop yardımıyla idrar kanalından girerek, idrar kanalını ve mesane içini direkt görerek değerlendirme işlemidir (Şekil-4). Kadınalrda bu işlem hiçbir anesteziyi gerektirmez iken, erkeklerde idrar kanalının içine verilen bir anestezik ile lokal (mevzi) anestezi altında rahatlıkla sistoskopi yapılır. Bu işlem sırasında tümör şüpheli olan alanlardan ufak biopsi alıma gereçleriyle de biopsi örneği alınabilmektedir.Bu biopsi örneklerinin patolojik olarak değerlendirilmesi kesin tanı koydurucudur. Ancak sistoskoik görüntüde de mesane tümörü hakkında değerli bilgi edinilir.
Şekil-5: Sistoskop ile mesanenin içinin değerlendirilmesi (kadın hastada)
Şekil-6: Sistoskopik olarak mesanede yer alan kanserli dokunun görüntüsü (üzüm salkımı gibi)
Uygulanabilecek tedavi seçeneklerini ve hastalığın prognozunu (tedavi sonrası iyileşme olasılığını) etkileyen faktörler
Hastalığın tedavi ile iyileşme olasılığını etkileyen tüm olasılıklar
Kanserin evresi: Yukarıda da sözü edildiği gibi kanser yüzeyel mi yoksa invaziv mi? Olması en önemli prognostik faktördür. Erken tanısı konulmuş mesane kanserlerinde uygun tedavi ile kür şansı çok yüksektir.
Mesane kanserinin tipi ve patolojik olarak farklılaşma özelliği
Hastanın yaşı ve genel sağlık durumu